پس از سقوط نظام کمونیستی

پس از سقوط نظام کمونیستی کتابی نوشته ژبیگنیو برژینسکی، یکی از دست‌اندرکاران و نظریه‌پردازان سیاست‌های ایالات متحده در دهه‌های اخیر است. او در دوران جیمی کارتر، مشاور امنیت ملی بود و در تحولات سه دهه اخیر ایران هم نقش مستقیم داشت.

 درباره کتاب پس از سقوط نظام کمونیستی

 برژینسکی در این کتاب درباره بازیگران قدرت و سیاست در صفحه‌ی شطرنج جهان حرف می‌زند.

نگاهی گذرا به سیر تحولات تاریخی، بخوبی بیانگر این است که در روند تلاش قدرت‌های جهانی و محلی برای کسب قلمرو جغرافیایی و سیاسی بیشتر، چه ملت‌هایی که از بین نرفته و یا در آتش اختلافات قدرت‌های بزرگتر، تمامی نهادهای اجتماعی، سیاسی و اقتصادی خود را بدون اینکه هیچ نقش تعیین کننده‌ای داشته باشند، از دست داده و شاید تا قرن‌ها بعد، امکان بازسازی مجدد آنها را بدست نیاورده‌اند.

در اینجا این سوال اساسی مطرح می‌شود که «ملت‌ها چقدر در تعیین سرنوشت خود دخالت دارند؟» نمونه بارز و آشکار این مسئله، وقوع و تداوم جنگ به اصطلاح «سرد» در بین دو ابرقدرت جهانی و در بیشتر سالهای نیمه دوم قرن بیستم می‌باشد. کافی است در نظر بگیریم که چه ملت‌هایی تحت عنوان پرده آهنین از رشد و پیشرفت تکنولوژیکی جهان عقب مانده وسالها در زیر یوغ حکومت‌هایی با ایدئولوژی کمونیسم زندگی کردند،

و چه ملت‌هایی که همچون بازیچه‌ای در دست ابرقدرت دیگر و تحت عنوان استفاده از مزایای زندگی در جهان به اصطلاح آزاد، به عنوان سپری در برابر رشد و گسترش دشمن قرار گرفته و سالیان زیادی دچار جنگ‌های داخلی و خونین شده و یا تحولاتی که تمامی نهادهای اجتماعی، اقتصادی ملت‌های دیگری را دستخوش تغییرات کرده و در نهایت باعث نابودی آنها شده است. آیا ملت افغانستان و یا خیلی از ملل دیگر می‌دانستند

که گرفتار نبرد قدرت‌های بزرگتر بوده و تمامی حمایت‌های آزادیخواهانه و مردم سالارانهٔ غرب و یا کمک‌های نظامی و اقتصادی بلوک شرق نه بخاطر دفاع از آرمان‌های ملی آنها و بلکه بخاطر جلوگیری از گسترش قلمرو و یا در جهت ایجاد اختلال در نظم درونی همدیگر می‌باشد؟ اگر می‌دانستند آیا چندین دهه خود را اسیر آتش جنگ‌های داخلی و یا تحولات مخرب اجتماعی و اقتصادی می‌کردند؟

آگاهی از سیاست‌های راهبردی قدرت‌های بزرگ، می‌تواند در تصمیم‌گیری‌های قدرت‌های منطقه‌ای تاثیرگذار و مثمربه‌ثمر واقع شود، به طوریکه قدرت‌های کوچکتر می‌توانند با شناخت واقعی از جایگاه خود در صحنه بین‌المللی و اشراف کامل بر آن ضمن تاثیرگذاری بر آن معادلات، بدنبال کسب منافع ملی بیشتری برای مردم خود باشند. البته این امر مشروط به آن است تا این سیاست‌ها را بدرستی شناسایی کرده و حتی درستی آنها را بیازمایند چرا که گاه اعلام سیاست‌های راهبردی از سوی قدرت‌های بزرگ، شاید خود «سیاستی برای فریب بیشتر دیگران» می‌باشد.

مطالعه و دقت در نقطه نظرات ژبیگنیو برژینسکی در کتاب حاضر به عنوان یکی از دست‌اندرکاران و نظریه‌پردازان سیاست‌های ایالات متحده در دهه‌های اخیر، می‌تواند گره‌گشای معادلات و معماهای بسیاری در ذهن خوانندگان ایرانی باشد چرا که ایرانیان آشنا به تاریخ معاصر هیچوقت نقش و تاثیر برژینسکی را به عنوان مشاور امنیت ملی جیمی کارتر و در تحولات سه دهه اخیر کشورمان هرگز فراموش نخواهند کرد.